Sıcaq yaz kelgende toylar başlana.
Aqrabalar-yaşlar eglencege toplana!
Ne guzel! Yaş kelin- beyaz anter kıydı,
Cıyınaqlı kiyev-oğlan ona pek yaraştı!
Ayaqçılar masalarnı aşnen toldura,
Çalğıcılar haytarmalarnı tohtamayıp çala…
Erkez oynay, erkez kule,
Bahtlı omur erkez tiley kelin ve kiyevge.
Halqımıznın ne guzel bar adetleri!
Amma unuttuq pek çoq eski ananeleri.
Bir baqayıq ne bar edi keçken yıllarda
Qartanalarımız nasıl çıqtı aqayğa? )
Baştan kiçkene qizlar er qorantada
Daa erken on eki-on dort yaşlardan
Ozune ceyiz yavaş yavaş hazırlay
Şallar-quşaqlar tikip epsini toplay…
Ebet !.. Zamannen qiz osip pek guzelleşe
Ve bir yigit onu korip raatnı ğayıp ete.
Kimerde qiznin qalpni bir yaş çala aksine,
Bu da şimdi mevzu degil- keçeyik adetlerge…
Yaşlarnın evlenme zamanı olğanda
Oğlannın ana-babası da bunu anlağanda
Qiznin qorantasına qudalarnı yollay
Onlarnın yanına da bahşış-tatlı azırlay.
Musafirler qiz evinde sofraga keçe
Ve qiznın babasınen uzun-uzun lafete…
Baba, kelgen qorantanın yahşı olgannı
bilse
Ayta: “Er şey olur, Allah qismet etse”.
Ve qiznin odasına bir qadın yollana
Ve razı mı olğannı soray qizina.
O da eger razi olsa, cevap qaytara:
”Oyle olur, eger “evet” ana-babam aytsa!”
“Allah bir, söz bir”. Neticege baba kele
Ve qorantalar arasında böyle söz kesile.
Bir afta keçken son qiz ve oğlan evlerinde
Bayramlıq aşlar qorantalar pişire.
Quda olgan qadınlar guzel anterler kiye
Aqaylar omzundan yavluq baylay ozune.
Kelinge- anter ve şal, babağa- qave, şeker
Anağa da –anterlik qudalar alpketeler.
Ama bu bahşışlarnı başta şalğa qoyalar,
Bu şalnın adı- bohça, halqımızda aytalar.
Kelin evinge kelip şaldan bahşış alalar-
Ve kelgen musafirler bahşişlarğa baqalar.
Kelinnin ana-baba şalni qaytaralar
Kiyev için bahşışları bu şalga da qoyalar.
Ondan son qudalarnen beraber oturalar
Ve toy ne vaqıt olur qararnı çıqaralar.
İşte qorantalada böyle keçe ağır nişan
Körüşmek izin aldı endi kelin ve oğlan.
Ama “korüşmek” degen, şımdiki gibi degil
Kiyev kele pencerege. Anda da baqa
kelin,
Bundan keldi halqimizğa söz- “pencerege
barmaq”
Nasıl keçe birinci kun? Bunda bar pek çoq
meraq:
Ebet şimdi bir aqşam pencerege yaş kele,
Adetince kelinge bir bahşış da ketire.
Son kiyev de çeşitli sual soray kelinge,
Kelin ise utanıp sessizce cevap bere.
Böylece nişanlılar aqşamlar korüşeler,
Yavaş yavaş bir birine de alışa ediler.
Yaş nişanlı yanına sabırsızlıqnen qaça
Sizge de misal için- halq yırında bir parça:
“Ay yarıq gecesinde
Vardım penceesine
Uzun çubuq uzattım
Men yaremni uyattım
Ay yarıqta varamam,
Tilge destan olama.
Ay bulutqa kirgen son,
Bağlasalar turamam!”
Yavaş yavaş zaman keçe
Sıra toyğa da kele…
Birinci kün ise toy merasimde
Kelin-kiyev taraflarada ayrı-ayrı keçirile:
Er bir evinde ise dört oda azırlana:
Qartlara, qartiylere, evli-yaş qadınlara
Dorduncu oda ise – kelin, kiyev için oda.
Merasimi, qartlarnın duasınen başlana
Ondan son çalğıcılar “Peşrav”,”Taqsim”
ava çala,
Kelgen musafirlerge qave şeker bereler,
Butun kunnu avalarnen, manelernen
keçireler.
Ekinci kun ise kelinin evde keçe-
Mollalar ve qudalar endi nikah içun kele.
Kelinnin arqadaşları, kelgenleri
kirsetmeyler,
Kelin için qudalardan bahşiş ve para
isteyler.
Sandıq tolu pahlava, aqça quda bergende
Arqadaşlar yol aça, quda kire evlerge.
Nikah zamanında molla dua oqumağa
başlay,
Ondan son da yaşlarnın razı olgannı soray.
Kiyevge sorulğan son,sıra kele kelinge,
Kelin ise aglayıp belgesiz cevap bere.
Adetince bu sual eki kere tekrarlana,
Uçuncu kere kelin kesen-kes cevaplana.
Razılıqnen nikah keçse, son ötmek de
kesile,
Bir parçanı kelin bolüp, aqayğa onu bere
Boyle nikah keçken son, toydan evvel bir
künde
Qizlar aqşam ya da gece kelin evine kele.
Qiz için da bu gece baba-evde son ola
Ve kelinnin qollarına o kun qına qoyula.
Kelin eyecanından tohtamay ağlamağa,
Bu denişmelerge de buyuk işançnen baqa.
Bu aqşam da qizlarğa tatlı aşlar bereler.
Qızlar ise oynayp, yır yırlayıp kuleler.
Bir taraftan qasevet, bir taraftan- eglence
İşte boyle keçe edi unutulğan qına gece.
Bu gece de tez bitip, arqasından saba
kele,
Kiyevnin faetonı kelin azbarına kire.
Babası da qızına guzel, kumüş quşaq
baylay,
Kelinin arqasından anası baqıp ağlay.
Son kelin aqrabadan kiçkene oğlan bala
Quran alıp arabacının yanına da otura.
Boylece tolu faeton azbarından çıqa
Arqasından ise “Ağlama kelin” avası çala.
Elbet, endi tek bundan son bilgenimiz toy
başlay-
Masalar aşnen tola, haytarmalar yanğıray.
Kelin ise beyaz degil –qirmizi anter kiyer,
Qadifede altın nağış- erkez bunu pek sever.
Misafirler paalı altın bahşış ketire,
Guzel, bahtlı hayat tiler kiyevge ve kelinge
Toy gecesi son ise buyurun yeni evge-
Saba erken yaş kelinnin en lezzetli qavege!
“Toylar, toylar olsun,yaşlar bahtlı olsun
Yaşlar çastlı olsun!
Kelinler, kiyevler bir nikahnen qart olsun, sevginiz solmasın
İç solmasın!…” (bir yırnın parçası)