Белли прогрессив языджы, шаир, оджа Усеин Шамиль Тохтаргъазы 1902-1903 сенелери Сараймен коюнде (Керчь уезды) ве 1904 сенесинден башлап Кефе уездиндеки Харджибие коюнде джемаат ярдымынен мектеп ачып, оджалыкъ этти. Миллетининъ чар зулумындан къуртулмасы ичюн фааль арекетлерде булунды. 1906 сенеси инкъилянчы сыфатында чар такъипчилери тарафындан озь коюнн Коккозьге къайтмагъа меджбур этильди. Базы малюматларгъа коре, шу вакъытларда кой фукъарелернинъ менфаатларыны къорчалап, учь дефа Санкт-Петербургъа Земство идалерине барып кельген.
Орталыкъ бираз дурулгъан сонъ, 1909 сенеси кене Харджибиеге келип, оджалыкъ фаалиетини девам этти.
Авал халкъыны мутаассипликтен къуртармагъа тырышып, чешит марифетперверлик хызметлери иле огърашты. Лякин, онынъ прогрессив фаалиети базы джаиль кой агъаларынынъ кейфине уймады. Шаирни ортадан къалдырмакъ истеген айры шахслар пейда олды. Нетиджеде 1913 сенеси сентябрь 17 куню харджибиеде оны пычакълап ольдюрдилер.
Эдебиятымыз тарихында Усеин Шамиль Тохтаргъа ялынъыз шаир дегиль, уста драматург ве несирджи сыфатында да беллидир. Онынъ «Моллалар проекти»(1909), «Рахимсиз бабалар…»(1906) киби пьесаларыне ве «Ягъмур дуасы» (1906) икяеси, «Саадет адасы»(1911) романына озь выкътында юксек къыймет кесильген эди.